St. Thomas Becket Holding a Sword (M 033) Mok

Op 16 november 1538 verbood Hendrik VIII de heilige Thomas Becket (1120-1170). Door het verbod werd Becketts heiligdom in de kathedraal van Canterbury ontmanteld en verwoest; zijn botten werden verbrand en zijn as werd verstrooid; zijn afbeeldingen en inscripties werden beklad; en alle liturgische herdenkingen van hem werden verboden. Kerken die naar hem vernoemd waren, werden opnieuw gewijd aan zijn naamgenoot, de apostel Thomas. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat het verbod van Becket deel uitmaakte van het meer algemene programma van de koning dat bekend staat als de ontbinding van kloosters. Gezien hoe Becket werd uitgekozen, en de felheid van zijn verbod, kunnen historici niet anders dan speculeren dat er ook een meer persoonlijke wrok tegen de prelaat aan het werk was: Becket's hoesje was te dichtbij voor troost voor recente gebeurtenissen. In 1535 liet Hendrik VIII Thomas More martelaren door onthoofding. Afgezien van het samenvallen van hun namen hadden de twee Henry's (II en VIII) en de twee Thomasen (Becket en More) veel gemeen: beide Thomasen waren bevriend geweest met hun respectievelijke vorsten. Beiden waren minister van Financiën van Engeland. Beiden hielden de kerk boven de staat. Beiden werden beschouwd als verraders van de Kroon. En, beide Henrys had zich verraden gevoeld op een diep persoonlijk niveau. Ironisch genoeg worden beide Thomasen tegenwoordig niet alleen vereerd als heiligen in de Rooms-Katholieke Kerk, maar ook in de Anglicaanse Gemeenschap. Er bestaan geen voorstellingen van Becket tijdens zijn leven. Alle portretten zijn postuum en ofwel afgeleid van een verloren origineel of denkbeeldig. Toch is de iconografie van de vroegste werken opvallend consistent tussen de weinige overgebleven monumentale werken in Engeland en continentale schilderijen en sculpturen. Hierin wordt Becket meestal afgebeeld in zijn bloei: lang, slank, schoongemaakt, gekleed voor de mis in kazuifel en pallium, en met een lectionarium of evangelieboek. Soms draagt hij zijn mijter; soms draagt hij zijn aartsbisschoppelijk kruis. Er wordt niet gesproken over zijn martelaarschap. Het was onnodig. Iedereen kende het verhaal. Het afbeelding hier is een van de weinigen die de zuivering in Engeland hebben overleefd. Het is een gravure van een schilderij dat ooit bedekt was met witkalk, zogenaamd om het te behouden. Het dateert uit de 16e eeuw en vertegenwoordigt een verdere fase in de ontwikkeling van de iconografie van de heilige. Hier houdt de heilige Thomas, gekleed in volle canonieke kleding, zijn aartsbisschoppelijk kruis in zijn linkerhand en een omgekeerd zwaard, het instrument van zijn martelaarschap, in zijn rechterhand. Het zwaard is niet meer te zien. Toch is de loutere aanwezigheid van een zwaard in een kunstwerk nauwelijks individualiserend. In een tweedelige iconografische studie van ongeveer 1000 heiligen wordt een zwaard geassocieerd met meer dan 15% of 150 van hen! Van die 150, waaronder de martelaren van het vroege Christelijke vrouw en de soldatenheiligen, zijn er ongeveer 35 of meer bisschoppen of aartsbisschoppen. Hiervan zou St. Thomas uiteindelijk een geheel eigen motief ontvangen: een zwaardpiercing van zijn versteende hoofd van links naar rechts (zie P 005). + Feest: 29 december + Afbeelding Credit (M 033): Antiek gravure door Francis Joseph Baigent in 1853 van een schilderij van St. Thomas Becket ontdekt in Stoke Charity Church, Hampshire, Engeland, in 1845, oorspronkelijk uitgegeven in het Journal of the British Archaeological Association, Vol. X (1855), Bord 6, met uitzicht op blz. 74. Het schilderij bevindt zich aan de linkerkant van de graftombe van John Waller, Esq., ca. 1525. We hebben de klaverbladboog hier een veel breder overzicht gegeven.